“คุณมีทักษะที่พร้อมรองรับการทำงานในโลกอนาคตหรือยัง” “คุณกลัวหุ่นยนต์มาแย่งงานของคุณหรือไม่”
เชื่อว่าหลายๆ คนเริ่มคิดหนักกับอนาคตของตัวเอง อนาคตอันใกล้ ที่เทคโนโลยีเข้ามาเปลี่ยนรูปแบบธุรกิจ หลายสิ่งที่เคยคิดว่าเป็นไปไม่ได้ ปัจจุบันก็เป็นไปได้แล้ว ทั้งธุรกิจ Grab Taxi หรือ Airbnb ซึ่งเป็นแนวคิดธุรกิจที่เพิ่งเกิดขึ้นไม่นาน นี่เป็นเวลาสำหรับการเตรียมพร้อมให้ตัวเราก้าวไปให้ทันโลกอนาคต เพื่ออยู่รอดและประสบความสำเร็จในหน้าที่การงาน
อริญญา เถลิงศรี Chief Capability Officer & Managing Director – SEAC ศูนย์พัฒนาและส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตแห่งภูมิภาคอาเซียน โลกปัจจุบันกำลังเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของ AI พฤติกรรมผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ธุรกิจไม่สามารถใช้ประสบการณ์คาดเดาความต้องการของลูกค้าได้เหมือนเดิมแล้ว ในอดีต เรื่องเหล่านี้อาจดูเป็นเรื่องไกลตัว เป็นเรื่องระดับผู้บริหารองค์กรใหญ่ๆ เท่านั้นที่ต้องเป็นกังวลว่าจะกระทบธุรกิจของตนอย่างไร แต่ในทุกวันนี้ ทุกคนต้องตระหนักถึงการเปลี่ยนแปลงได้แล้ว ต้องเริ่มสำรวจทักษะในตัวของเราเอง ถึงเวลาที่ต้องถามตัวเองแล้วว่า ‘ทักษะอะไรที่จำเป็นเพื่อให้เราอยู่รอดในโลกที่ต้องทำงานร่วมกับหุ่นยนต์’
ทักษะที่จำเป็นในโลกอนาคต แบ่งเป็น 2 ทักษะด้วยกัน คือ ทักษะที่ใช้ประโยชน์ได้ในโลกการทำงานดิจิตัล และทักษะที่หุ่นยนต์ทำแทนไม่ได้
เห็นได้ชัดว่า เทคโนโลยีต่างๆ เริ่มเข้ามาทำงานแทนที่มนุษย์ได้ ไม่ว่าจะเป็นการประมวลผล การคิดคำนวณ เทคโนโลยีสามารถทำได้ดีกว่ามนุษย์เรา โดยเฉพาะในแง่ความความรวดเร็ว และความแม่นยำ ดังนั้น ทักษะแห่งโลกดิจิตัลเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ และเราต้องเรียนรู้เพื่อเข้าใจ คือทักษะที่ใช้ประโยชน์จากข้อมูล เพื่อใช้ในการตัดสินใจทางธุรกิจ ได้แก่ Data Analytics, Big Data และ Digital Literacy ในโลกดิจิตัลนั้นจำเป็นอย่างยิ่งที่เราต้องเข้าใจเทรนด์ใหม่ๆ ตีความให้ได้ว่าสิ่งนั้นเกี่ยวข้องกับเราอย่างไร จะส่งผลอย่างไรกับลูกค้าและองค์กรของเรา
นอกจากนี้ เมื่อเข้าใจเทคโนโลยีแล้ว หลายคนยังคงป็นกังวลถึงอนาคตการทำงานของคนรุ่นใหม่ที่จะทวีคูณความยากและซับซ้อนมากขึ้นเรื่อยๆ หากกังวลอยู่แบบนี้คงไม่เป็นประโยชน์แต่อย่างใด สิ่งที่เราทำได้ในตอนนี้คือ การเร่งติดอาวุธด้วยทักษะที่หุ่นยนต์ไม่สามารถทำแทนได้ เพื่อให้เราไปต่อได้สุด เมื่อมองดูแล้ว สิ่งที่คอมพิวเตอร์ไม่มี นั่นก็คือทักษะความเป็นมนุษย์ ซึ่งทำให้ Soft Skills มีความสำคัญมากยิ่งขึ้น โดยคนที่มี Soft Skills สูงก็จะได้เปรียบ โดยเราควรมองว่าศักยภาพจริงๆ ที่เราควรโฟกัสและพัฒนาคืออะไร และมุ่งมั่นพัฒนาสิ่งที่เราทำได้ดีให้กลายเป็นความเชี่ยวชาญเฉพาะ เพื่อให้เรามีข้อดีป้อนตลาด
ทักษะความเป็นมนุษย์ หรือ Future Skills ที่คนทำงานจำเป็นต้องเรียน ต้องศึกษา ต้องเร่งพัฒนาให้อยู่ในชีวิตของเรา เพื่อต่อยอดให้เป็นคนที่มีทักษะการทำงานที่ดีในปีต่อๆ ไป หากเรายังอยากเป็นที่ต้องการในตลาดแรงงานในอนาคต มีดังนี้
1.ทักษะในการละทิ้งสิ่งที่เคยรู้มา (Unlearn)
การ unlearn แปลว่า subtraction ลบหรือตัดทอนทุกอย่างที่เราสะสมมาตั้งแต่วันแรกที่เราเรียนหนังสือมาจนถึงทุกวันนี้อะไรต้องหยุดใช้ ซึ่งตรงนี้เป็นเรื่องที่ยากลำบากมาก ไม่ใช่เรื่องง่ายเลย เพราะเมื่อเทรนกับโค้ชต่างประเทศ จะต้องเลือก 1 เรื่องที่เราจะลบออกจากชีวิต เพราะถ้าเราลบออกจากชีวิตไม่ได้ เราก็จะนั่งอยู่กับอะไรเดิมๆ ตัวอย่างเช่น เมื่อทำงานกับลูกค้า หลายครั้งที่อยากได้ข้อมูลหนึ่ง ก็จะใช้วิธีคุยส่งต่อไปที่ลูกน้อง แต่กว่าข้อมูลนั้นจะมาถึง ข้อมูลนั้นก็ช้าและใช้ไม่ได้แล้ว ซึ่งวิธีนี้ใช้ไม่ได้แล้ว ต้องยกเลิกและลบ process นี้ออกไป และแทนที่ด้วยการหาวิธีใหม่ คือการเข้าถึงลูกค้าเองด้วยตนเอง ไม่ต้องรอลูกน้อง แต่เราเองซึ่งเป็นหัวหน้าต้องโทรศัพท์หาลูกค้าได้เอง และจัดตารางเวลาใหม่
เพราะฉะนั้นการ subtract วิธีการทำงานเป็นเรื่องสำคัญ ทักษะนี้จำเป็นมากสำหรับการทำงานในอนาคต ถ้าเราไม่มี เราจะตาย เราจะไม่สามารถอยู่รอดได้ เพราะเรายังทำงานแบบเดิมๆ โลกวันนี้ที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว หากเราลบสิ่งเดิมๆ วิธีเดิมๆ ออกจากชีวิตการทำงานไม่เป็น เราจะก้าวหน้าลำบาก ขอให้มองดูว่าวิธีการอะไรในวันนี้มันไม่ใช่แล้ว มันไม่พอแล้ว อย่าใช้วิธีคิดแบบเดิมกับคนกลุ่มเดิม เพราะว่าพฤติกรรมผู้บริโภคเปลี่ยนไปแล้ว และเปลี่ยนไปเร็วด้วย
2.ทักษะการคิดเชิงเติบโต (Growth Mindset)
วันนี้เราจะรอคนมาป้อนการเรียนรู้ให้เราไม่ได้ เราต้องพร้อมที่จะลุกขึ้นมาลองเรื่องใหม่ ลองผิดลองถูก ถามตัวเองว่าใน 1 สัปดาห์ เราลองวิธีใหม่ถึง 3 เรื่องหรือยัง ถ้าไม่ถึงก็ขอให้เตรียมตัวเองได้เลยใน 1 สัปดาห์โดยเริ่มจากการเปลี่ยน mindset ให้พร้อมเรียนรู้อยู่เสมอ กล้าเดินออกจากพื้นที่ที่คุ้นเคย ไปสู่ความท้าทายใหม่ๆ โดยเชื่อว่าพวกเขาสามารถเรียนรู้และพัฒนาสิ่งต่าง ๆ ด้วยการทำงานอย่างหนัก ความเพียร และการเปิดรับข้อเสนอแนะ ความสามารถของเราพัฒนาได้ แม้ตอนที่แพ้หรือล้มเหลว เราจะมองว่าสิ่งนั้นทำให้เราเรียนรู้ เพราะการเรียนรู้ที่ดีที่สุดคือการเรียนรู้ผ่านการล้มเหลว เป็นตัวขับเคลื่อนในการจะพัฒนาตัวเองให้เร็วมากขึ้น เพราะการทำงานในโลกอนาคตต้องเรียนรู้เร็ว ปรับให้เร็ว เราต้องมอง failure เป็น learning โลกทุกวันนี้ต้องเจอความล้มเหลวอยู่แล้ว องค์กรไม่ได้สร้างมาเพื่อให้วางแผนและทำให้ถูกต้อง แต่สร้างมาเพื่อให้โครงสร้างข้างในปรับเปลี่ยนได้เร็ว ตัดสินใจและลงมือทำได้เร็ว ดังนั้น ทักษะนี้ถือเป็นสิ่งสำคัญมากๆ หากเราจะดำรงอยู่ในองค์กรอนาคต
3.ทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง (Self-learning)
คนทำงานจำเป็นต้องเข้าใจถึงสถานการณ์ที่เปลี่นไป และพร้อมที่จะพัฒนาตนเองอยู่เสมอ เทรนด์การเรียนรู้ที่เปลี่ยนแปลงไป คน “ไม่รอ” และจะ “ไปหาความรู้ด้วยตนเอง” หาวิธีการที่เราจะต้องเรียนรู้ด้วยตนเอง เพราะทุกวันนี้เรามารอคนป้อนไม่ได้ เราต้องเริ่มหาว่าแต่ละวันเราจัดเวลาเรียนรู้อย่างไร หา Platform ที่สามารถหาความรู้ได้จากทุกที่ ทุกเวลา และจากทุก Device ที่เป็นช่องทางที่มีประสิทธิภาพ ต่างคนต่างต้องเร่งสร้างคุณค่าให้กับตนเองและองค์กร ด้วยการคอยอัพเดตความรู้อยู่เสมอ เพราะในวันนี้และในอนาคต ทักษะมีการปรับใหม่อยู่เรื่อยๆ ตามโลกที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว แค่ 2-3 ปีความรู้ก็หมดอายุแล้ว ปีที่แล้วใช้ได้ แต่ปีนี้อาจใช้ไม่ได้แล้ว
4.ทักษะการสื่อสาร (Communication Skills)
เราเก่งแค่ไหนไม่สำคัญ สำคัญว่าเราสื่อสารเก่งมั๊ย สำหรับเรื่องการสื่อสาร เราไม่ได้เป็นคนตัดสินว่าเราเก่งหรือไม่ แต่คนอื่นเป็นคนตัดสิน ถ้าเราสื่อสารเก่ง คำถามต่อไปคือ เราสื่อสารเก่งในยุคนี้หรือเปล่า เพราะในยุคนี้ การสื่อสารเปลี่ยนไปแล้ว ใครที่บอกว่าสื่อสารเก่งในอดีตยังจำเป็นต้องฝึกสื่อสารต่อไป เพราะพฤติกรรมคนเปลี่ยนไป พูดยาวเกินคนไม่อยากฟัง พูดแล้วไม่อยากเจอประเด็นสำคัญคนก็ไม่อยากฟังอีก พูดแล้วไม่ตรงกลุ่มผู้ฟัง ก็ไม่เกิดประโยชน์ ดังนั้น ทุกคนต้องฝึกทักษะการสื่อสาร สิ่งสำคัญคือ เราจำเป็นต้องสื่อสารมุมมองความคิดด้วยอารมณ์ความรู้สึก ความกระตือรือร้น มุ่งมั่น และจริงใจ ซึ่งเป็นสิ่งที่หุ่นยนต์ไม่มีและไม่สามารถทำได้
5.ทักษะทางอารมณ์ (Emotional Intelligence)
ในยุคนี้เราต้องยอมรับเลยว่า เราต้องพร้อมที่จะเปลี่ยน วันนี้เรื่องนี้เป็นอย่างดี พรุ่งนี้เปลี่ยนแล้ว เราต้องพร้อมที่จะเปลี่ยน ไม่ใช่มาหงุดหงิด เราต้องเจอได้กับหลายสถานการณ์ กับคนหลายรูปแบบ เจอกับเรื่องที่เปลี่ยนแปลงอย่างฉับพลัน และตลอดเวลา ในวันนี้ ถ้าหากเราไม่มีทักษะทางอารมณ์ที่ดี เราจะเจอกับอะไรที่สิ่งที่ unknown เราจะเจอกับเรื่องที่วันนี้เป็นแบบนี้ พรุ่งนี้เปลี่ยนเป็นแบบนั้น แต่ถ้าทักษะ Emotional Intelligence ของเราไม่ดี เราจะทำงานอย่างไม่มีความสุขและไม่มีประสิทธิภาพ แต่หากเรามีทักษะนี้ เราจะสามารถควบคุมอารมณ์ และสถานการณ์ที่เกิดขึ้นได้ ช่วยให้เราเข้าใจความรู้สึกของลูกค้าที่เราทำงานด้วย
นี่คือหลายๆ ทักษะที่ World Economic Forum กล่าวถึง ถ้าไม่มีทักษะเหล่านี้ เราจะอยู่ยากบนโลกใบนี้ หากมองว่าอยากมีงานทำในอนาคต อยากมีทักษะที่อยู่เหนือหุ่นยนต์ สิ่งสำคัญที่สุด ก็คือ การเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง เปิดรับทุกประสบการณ์ เพิ่มพูนทักษะReskill และ Upskill ให้มากขึ้นอยู่เสมอ เพื่อเป็นโอกาสในการขับเคลื่อนการเรียนรู้ของเรา
เปิดโลกแห่งการเรียนรู้เพื่อพัฒนาตนเองได้แล้วกับ SEAC พร้อมสัมผัสประสบการณ์การเรียนรู้ตลอดชีวิตกับ YourNextU โมเดลการเรียนรู้แบบ Blended Learning ที่ให้คุณเรียนรู้ในรูปแบบไม่มีลิมิต ตั้งแต่วันนี้ ที่ https://www.yournextu.com
เรื่อง : อนุสรา ทองอุไร